Cykl życia produktu (LCA)

Czym jest LCA?

Ocena cyklu życia (LCA) to technika analityczna służąca do ilościowej oceny obciążeń środowiskowych związanych z produktem, usługą lub procesem w całym jego cyklu życia. LCA obejmuje wszystkie etapy: pozyskanie surowców, produkcję, transport, użytkowanie i koniec życia (end-of-life).

Jest to podstawowe narzędzie stosowane w zarządzaniu środowiskowym i zrównoważonym projektowaniu, pozwalające na identyfikację wpływów takich jak zmiana klimatu, zanieczyszczenie powietrza, zużycie zasobów czy bioróżnorodność.

Cele oceny cyklu życia produktu

Główne cele LCA obejmują:

• Identyfikację i minimalizację wpływu środowiskowego, w tym śladu węglowego i zużycia zasobów.
• Optymalizację projektowania i procesów produkcyjnych pod kątem ekologiczności;
• Porównywanie alternatywnych produktów lub materiałów.
• Spełnienie wymogów certyfikacyjnych (np. ISO, EPD), dobrowolnych standardów raportowania (np. GHG Protocol) lub obowiązujących regulacji prawnych.
• Wsparcie strategii ESG oraz wdrażania gospodarki o obiegu zamkniętym w przedsiębiorstwie.

Proces przeprowadzania analizy LCA

Zgodnie z normą ISO 14040, analiza LCA składa się z czterech faz, które razem tworzą spójną strukturę pozwalającą na szczegółową ocenę wpływu środowiskowego w sosób iteracyjny:

• Definiowanie celu i zakresu – określa przeznaczenie badania, granice systemu (system boundaries), jednostkę funkcjonalną oraz założenia, które będą miały wpływ na interpretację wyników.
• Inwentaryzacja cyklu życia (LCI) – polega na zebraniu danych wejściowych i wyjściowych, obejmujących m.in. zużycie energii (odnawialnej i nieodnawialnej), wykorzystanie surowców, emisje do powietrza, wody i gleby, a także odpady.
• Ocena wpływu cyklu życia (LCIA) – przeprowadzana jest klasyfikacja i charakterystyka oddziaływań środowiskowych z wykorzystaniem odpowiednich kategorii wpływu, takich jak globalne ocieplenie, eutrofizacja czy zakwaszenie.
• Interpretacja wyników– wyniki z poprzednich etapów są analizowane w celu zidentyfikowania obszarów krytycznych oraz opracowania zaleceń dla poprawy efektywności środowiskowej produktu lub procesu.

LCA wykorzystuje zaawansowane modele emisji, modele energetyczne i bilanse materiałowe, wspomagane przez dane branżowe, statystyki rządowe oraz aktualne opracowania naukowe. Szczegółowość każdego etapu ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia jakości, przejrzystości i wiarygodności analizy. Metodyka ta pozwala na podejmowanie decyzji opartych na dowodach i zgodnych z wymaganiami zrównoważonego rozwoju.

Kategorie wpływu środowiskowego

W analizie LCA uwzględnia się m.in. następujące kategorie wpływu:

• Zmiana klimatu (emisje GHG),
• Zanieczyszczenie powietrza i gleby,
• Zużycie zasobów naturalnych,
• Bioróżnorodność i eutrofizacja,
• Zakwaszenie środowiska,
• Zużycie wody,
• Ilość i rodzaj odpadów.

Kategorie te pozwalają mierzyć wpływ produktu na środowisko w sposób kompleksowy i porównywalny. W analizie LCA, zgodnie z podejściem normatywnym ISO oraz metodologiami takimi jak ReCiPe lub CML, klasyfikuje się i charakteryzuje wpływy środowiskowe w podziale na tzw. kategorie midpoint i endpoint. Kategorie midpoint odnoszą się do zjawisk pośrednich, natomiast endpoint – do końcowych efektów dla zdrowia ludzi, ekosystemów i zasobów.

Normy i standardy międzynarodowe

LCA jest standaryzowane na poziomie międzynarodowym przez następujące dokumenty:

• ISO 14040 – ocena cyklu życia – zasady i struktura,
• ISO 14044 – ocena cyklu życia – wymagania i wytyczne,
• ISO 14025 – etykiety i deklaracje środowiskowe, deklaracje środowiskowe typu III,
• ISO 14067 – ślad węglowy produktu,
• EN 15804 – deklaracje środowiskowe w budownictwie,
• GHG Protocol – Product Life Cycle Accounting Standard – zgodność z politykami klimatycznymi.

Standardy te zapewniają transparentność, porównywalność i akceptację wyników w certyfikacjach oraz w komunikacji z interesariuszami.

Źródła danych i modele stosowane w LCA

LCA korzysta z wielu źródeł danych, m.in.:

• Dane od producentów (np. EPD),
• Zewnętrzne bazy danych, np. Ecoinvent,
• Dane rządowe (np. Eurostat, EEA),
• Literatura naukowa,
• Dane branżowe i organizacyjne.

Modele stosowane w LCA to m.in. modele emisji, modele energetyczne oraz bilanse materiałowe, które pozwalają na realistyczne odwzorowanie procesów technologicznych.

Rola LCA w ESG i politykach UE

LCA wspiera wdrażanie strategii ESG, Zielonego Ładu Europejskiego oraz taksonomii UE, umożliwiając firmom zgodność z obowiązującymi regulacjami klimatycznymi.

Wyniki analizy LCA są wykorzystywane do generowania Product Environmental Footprint (PEF), który może być elementem cyfrowego paszportu produktu – obowiązkowego dla wielu branż od 2027 roku.

LCA umożliwia także pozyskanie finansowania z programów takich jak Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG).

Zastosowanie oceny cyklu życia produktu w różnych branżach

LCA znajduje zastosowanie w sektorach takich jak:

• Budownictwo – wspomaga certyfikację LEED i BREEAM,
• Przemysł – optymalizacja procesów i redukcja emisji,
• Energetyka – analiza efektywności paliw,
• Transport – ocena cyklu życia środków transportu,
• Rolnictwo – wpływ praktyk uprawowych na środowisko,
• FMCG – ocena cyklu życia opakowań i produktów konsumenckich.

Korzyści z wykorzystania LCA

Najważniejsze korzyści z wdrożenia LCA to:

• Kompleksowa ocena wpływu środowiskowego,
• Identyfikacja punktów krytycznych i możliwości optymalizacji,
• Spełnienie wymagań ESG i regulacji UE,
• Ułatwienie certyfikacji i przetargów,
• Wzmocnienie pozycji rynkowej i reputacji,
• Wsparcie innowacji w projektowaniu produktów.

Rola GCB jako eksperta LCA

GCB, jako doświadczony partner w zakresie usług ESG, zapewnia kompleksową obsługę analizy cyklu życia produktu (LCA). Nasz zespół dba o zgodność metodologiczną z normami ISO, rzetelność danych, opracowanie dokumentacji EPD oraz wdrożenie rekomendacji środowiskowych. Pełnimy również funkcję zewnętrznego konsultanta, oferując niezależną weryfikację, obiektywność wyników i eksperckie wsparcie w strategicznych decyzjach środowiskowych. Wspieramy klientów w redukcji wpływu środowiskowego, zwiększeniu transparentności oraz w uzyskaniu przewagi konkurencyjnej opartej na zrównoważonym rozwoju.